در روز چند لیوان چای می‌نوشید؟ نظرتان درباره جایگزین کردن دمنوش‌ها به جای چای چیست؟ دمنوش‌ها این روزها طرفداران زیادی دارند و البته مهم‌تر از تنوع طعم و رنگ و عطری که به نوشیدنی‌های ما می‌دهند، خواصی هم دارند که میتوانند در رقابت با چای پیروز شوند.
پیشنهاد این هفته ما دمنوش به لیمو است که به دلایل خیلی زیادی توصیه میکنیم نوشیدن آن را در برنامه روزانه خود جای دهید. اولین دلیل، عطر و طعم منحصر به فرد آن است. به لیمو که به آن وِروِن هم گفته میشود، یک گیاه بسیار معطر و خوش رنگ است که بویی شبیه به لیمو دارد. اما نه «به» است و نه «لیمو». این گیاه ربطی به شربت سنتی به لیمو هم ندارد که با جوشاندن به و اضافه کردن آب لیمو تهیه میشود.
به لیمو به جز ورون، نام‌های دیگری هم دارد. به این گیاه، شاسترن و چای عربی هم گفته میشود. در طب سنتی آن را گیاه ونوس هم می‌نامیدند چون معتقد بودند که این گیاه دارای خاصیت تقویت کنندگی جنسی و محرک است و موجب توالد و تناسل میشود.
به لیمو نام یک گیاه دارویی معطر است که دارای برگهای ساده سرنیزه‌ای به طول ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر است. این گیاه بومی آمریکای جنوبی بوده و به طور طبیعی رویش آن در آرژانتین، شیلی و پرو گزارش شده است و از آن جا به سایر نقاط جهان از جمله ایران آمده و کشت میشود. در ایران این گیاه در استان‌های شمالی و باغ‌ها کشت میشود.
یک گیاه و هزار درمان
از به لیمو در درمان سوء‌هاضمه، نفخ، سردردهای یک طرفه، دردهای عصبی، سرگیجه و علائم سرماخوردگی استفاده میشود. این گیاه در تقویت حافظه و ایجاد آرامش و درمان بی خوابی هم مفید است. همچنین به عنوان ادویه در مصارف خانگی کاربرد دارد و حتی در صنعت عطرسازی هم مورد استفاده قرار میگیرد. به لیمو اشتها را زیاد میکند و دل درد، دل پیچه، اسهال و دیگر اختلالات گوارشی را درمان میکند.
اسانس به لیمو دارای خواص باکتری کش و حشره کش است و در درمان آسم هم توصیه میشود. جوشانده به لیمو سرفه، سینه درد، برونشیت و سرما خوردگی را درمان میکند و اختلالات مجاری تنفسی را برطرف می‌سازد.
دمنوش به لیمو به رفع تپش قلب کمک میکند. این دمنوش آرام بخش است، استرس و خستگی‌های روحی را کاهش داده و مناسب برای درمان سرماخوردگی و سرفه است. به لیمو خاصیت ضد نفخ دارد و برای التیام سر درد و میگرن مناسب است.
یک نوشیدنی بی‌نظیر
برای تهیه این دمنوش فوق العاده باید برگهای به لیمو را به صورت خشک از بازار بخرید (البته اگر به گیاه تازه آن دسترسی داشته باشید که چه بهتر) و یک قاشق غذاخوری از آن را در قوری ریخته و مثل همه دمنوش‌های دیگر آبی با دمای ۸۰ درجه سانتیگراد به آن اضافه کرده و اجازه دهید به مدت ۲۰ دقیقه دم بکشد. دمنوش به لیمو را می‌توانید با نبات یا عسل سرو کنید. مصرف دمنوش به لیمو بعد از غذا، برخلاف چای معمولی، اختلال در جذب آهن به وجود نمی‌آورد.
اگر طبع بسیار سردی دارید یا سردی تان کرده است می‌توانید به لیمو را با چوب دارچین دم کنید. دم کرده این گیاه با هل نه تنها خوش عطر‌تر خواهد بود بلکه خاصیت اشتها آوری و هضم بهتر غذا را بیشتر میکند.
چنانچه طبعتان سرد است، این گیاه را با آویشن، رازیانه یا اسطوخودوس دم کنید.
پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی چه کارهایی در زمینه استویا انجام داده است؟
پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، روش تکثیر این گیاه را به روش مدرن مورد تحقیق و بررسی قرار داد و موفق شد «پروتکل ریز ازدیادی» این گیاه را به دست بیاورد.
روش مدرن؟ مگر روش سنتی چه اشکالی داشت؟
درصد بسیار پایینی از بذرهای گیاه استویا جوانه زنی میکنند، بعلاوه تکثیر از طریق بذر، امکان تولید جمعیت‌های همسان را فراهم نکرده و موجب تغییرات زیادی از جمله در میزان شیرینی برگها میشود. تکثیر رویشی گیاه نیز به دلیل نیاز به شرایط ویژه و تعداد اندک گیاهان تولید شده از یک گیاه، دارای محدودیت است. بنابراین کشت بافت تنها راه جایگزین برای تکثیر سریع و انبوه گیاهچه‌های همسان از نظر ژنتیک و خارج از فصل گیاه استویاست که ما هم روی همان موضوع کار کردیم. تمامی گیاهان کشت شده در سطح مزارع در ایران به طور مستقیم یا غیرمستقیم با روش کشت بافت تکثیر شدهاند.
کدام مناطق ایران برای کاشت این گیاه مناسب است؟
با توجه به این که استویا گیاه بومی پاراگوئه است، اقلیم و شرایط آب و هوایی زادگاه این گیاه شبیه مناطق شمالی ایران است. با توجه به منابع علمی موجود و نیز تجربیات خود ما در این تحقیق به این نتیجه رسیدیم که برای کاشت این گیاه در فضای باز، مناطق شمالی ایران میتوانند نتایج خیلی خوبی داشته باشند و این گیاه بدون مشکل کشت شود. اما در کشور ما این محصول فعلا در اصفهان و در گلخانه کشت میشود. یعنی اگر کسی بخواهد این گیاه را در جایی غیر از شمال کشور پرورش دهد، حتما باید به صورت گلخانه‌ای اقدام به این کار کند. مزیت کشت این گیاه در استان‌های شمالی مثل مازندران، گیلان و برخی مناطق استان گلستان این است که نیازی به هزینه راه‌اندازی گلخانه یا هزینه نگهداری از آن نخواهد بود.
چقدر میشود انتظار ثروتمند شدن از راه کشت این گیاه را داشت؟
با توجه به این که مراحل کاشت، داشت و برداشت استویا چندان سخت نیست. گیاه استویا گیاهی علفی است که کاشت و نیز داشت و برداشت آن ساده است. همچنین در هر هکتار از اراضی زیر کشت استویا میتوان حدود شصت تن برگ سبز یا شش تن برگ خشک برداشت کرد. همچنین هر گرم برگ خشک نیز حدود 105 میلی گرم ماده استویوساید خواهد داشت. با یک حساب سرانگشتی میتوان دید که تولید این گیاه صرفه اقتصادی دارد، البته به شرط این که تولیدکننده بازار اصلی این گیاه را پیدا کند.
بازار اصلی این گیاه کجاست؟
کشورهای آمریکایی، اروپایی و همچنین کشورهای جنوب شرق آسیا در حال حاضر از استویا در صنایع غذایی و بهداشتی خود استفاده میکنند. از جمله این صنایع میتوان به صنایع شیرینی‌پزی، آشپزی، نوشابه‌سازی، تولید آبمیوه، کلوچه، آدامس، دهان‌شویه‌ها، خمیر دندان، آبنبات و بستنی اشاره کرد.
در کشور ما نیز در اصفهان از استویوساید به عنوان شیرین‌کننده در تولید محصولاتی که بومی ایران است، نظیر گز و سوهان استفاده میشود.
همه اینها درست اما چگونه میتوان استویوساید را از برگ خشک این گیاه زیبا جدا کرد؟
در اغلب موارد، فرآوری معمولی برای استخراج استویول گلیکوزید (که استویوساید نیز جزو این دسته از مواد است) از برگها استویا در بر گیرنده مراحل زیر است: (الف) خیساندن برگها در آب گرم یا داغ برای حل شدن گلیکوزیدها (به صورت دسته‌ای)؛ (ب) تصفیه و از صافی گذراندن مایع حاصله (اغلب پس از افزودن عامل رسوب)؛ (پ) تغلیظ توسط تبخیر در خلاء؛ (ت) تبادل رزینی برای جدا کردن گلیکوساید از بخش‌های دارای R-A بالا و پایین؛ (ث) خالص‌سازی از طریق تبادل یونی در برخی موارد و (ج) تبخیر و خشک کردن یا در مواقعی کریستالیزاسیون برای تولید پودر و بلور استویا.
آیا امکان استفاده غیرصنعتی و خانگی از برگ خشک استویا یا استویوساید وجود دارد؟
بله، البته به صورت بسیار محدود. البته چند سالی است که مکمل‌های غذایی ساخته شده از مواد ستخراج شده از استویا در کشورهای آمریکای شمالی و نیز اتحادیه اروپا در داروخانه‌های عرضه شده است. این مکمل‌ها به شکل قرص و نیز شربت هستند.
آیا در حال حاضر کارخانه استخراج استویوساید در ایران وجود دارد؟
خیر. متاسفانه در حال حاضر تجهیزات مورد نیاز برای استخراج صنعتی این ماده در ایران وجود ندارد و نیاز به سرمایه‌گذاری در این بخش کاملا محسوس است. در کل، با توجه به این که در حال حاضر کشور ما یکی از واردکنندگان ماده استوزاید است، حمایت از پرورش و تولید گیاه استویا و استحصال استوساید میتواند ضمن جلوگیری از خروج ارز، سبب اشتغال‌آفرینی و بهره‌گیری کارآمدتر از زمین‌های کشاورزی شده و با تامین نیاز صنایع غذایی داخلی، حتی فرصت صادرات آن به کشورهای دیگر را نیز فراهم آورد.
گیاه دارویی به لیمو را تقریبا همه فعالین در حوزه گیاهان دارویی می شناسند. همچنین مطمئنا در مورد این گیاه و ارزش دارویی آن اطلاعات کافی را دارند. در این مقاله میخواهم در مورد اتفاقاتی که در مرحله برداشت، فروش همچنین حمل و نقل این گیاه رخ میدهد کمی صحبت کنیم و از جزئیات آن شما را نیز مطلع کنیم.
گیاه دارویی به لیمو از جمله گیاهان وارد اتی از مناطق گرمسیری قاره امریکا می باشد. این گیاه نیازمند شرایط مناسب برای رشد و تولید اندام رویشی می باشد. از جمله این شرایط دما می باشد. بر اساس آزمایشات و تحقیقات مزرعه ای مشخص شده است که تحمل دمایی گیاه دارویی به لیمو از تیره شاهپسند حداکثر ده درجه زیر صفر می باشد و در دمای سردتر ریشه گیاه از بین رفته و خشک می شود. این خشک شدن دائمی می باشد و از آنجایی که گیاه قبل از گل دهی و رسیدن گل و بذر برداشت می شود لذا نمیتوان انتظاری از آن برای رشد از طریق بذر در سال آینده داشت. به همین علت است که قبل از کشت هر گیاه دارویی بالاخص به لیمو شرایط آب و هوایی رو به صورت دقیق و میانگینی از دمای کمینه ده ساله بررسی می کنند. در هر صورت اجرای دقیق و درست طرح کشت و کار گیاهان دارویی مستلزم دانش کافی و تجربه موفق می باشد.
موضوع بحث ما در مورد وزن برگ گیاه دارویی به لیمو می باشد. موضوعی که اخیرا ذهن مرا مشغول خود کرده بود و میتوانم به جد بگویم که نمیشود از کنار آن به راحتی و بدون توجه گذشت. برای روشن شدن آن مثالی می زنم. کشاورزی در شهر شیراز تولید کننده به لیمو می باشد و از این راه درآمد خود و خانواده را تامین می کند. در این رستا بعد از برداشت اقدام به جدا کردن رگ و ساقه و خشک کردن در شرایط استاندرد می کند و بعد از مرحله خشک کردن بسته بندی و فروش از مراحل دیگر این فعالیت تولیدی می باشد. کشاورز فردی بسیار قانونمند و متعهد به اخلاق اقتصادی و بازاری می باشد و بخاطر مثلا مقداری پول بیشتر اقدامات خلاف خلاقی مرتکب نمیشود. پس از این جهت اعتماد و اطمینان داریم. من به عنوان خریدار بار به لیمو در تماسی از ایشان سیصد کیلو برگ خالص و درجه یک به لیمو سفارش میدهم و پول آنرا از قرار فی کیلویی شصت هزار تومان می پردازم. معمولا ما ایرانیان در معاملات خود از قدیم الایام رسم جوانمردی را داشته و هنوز هم رعایت اصول آن را میکنیم. یعنی وقتی جنسی می فروشیم سعی میکنیم مقداری بیشتر داده و خریدار را از عدم کم فروشی خود راضی کنیم. اما اتفاق جالب توجهی که در این میان می افتد این است که گیاه دارویی به لیمو رفتار متفاوتی از خود نشان میدهد. بدین صورت که بار سیصد کیلویی بنده در مقصد افت وزن نشان میدهد و این افت وزن از قرار همان قیمت خرید میشود حدود چهار صد هزار تومان یعنی بیش از شش کیلو کاهش وزن نشان میدهد. این مورد ده ها بار توسط دوستان فعال در حوزه تولید و خرید و فروش گیاه دارویی به لیمو به بنده گزارش شده است و از نظر استنادی هیچ شکی در این افت وزن وجود ندارد. اما اینکه این افت وزن از چه الگویی تبعیت میکند سوالیست که ذهن ما را به خود مشغول کرده است! و در تلاشم برای این رفتار قانونی استخراج و از آن جهت رفع همه سوء تفاهمات در معاملات عمده به لیمو استفاده کنیم.
نام این قانون را اصل افت وزن حمل و نقلی در گیاهان دارویی و اختصاصا در این مقاله قانون را اصل افت وزن حمل و نقلی به لیمو می گذارم تا با تکیه بر این قانون یا فرمول بتوانیم بین خریدار و فروشنده رضایت و اعتماد ایجاد کنیم. البته این قانون نیازمند حمایت از طرف فعالین در حوزه گیاهان دارویی می باشد در غیر این صورت مطمئنیم مشکلات زیادی ایجاد خواهد شد. بر اساس بررسی های صورت گرفته از نمونه های عملی و عینی خرید و فروش به لیمو در دو سال اخیر و گذشته که بصورت خلاصه وار در زیر توضیح داده می شوند فرمولی ارائه خواهیم داد.
با توجه به این اطلاعات متوجه میشویم که مسافت طی شده در شرایط آب و هوایی خشک و معمولی باعث افت وزن بار به لیمو میشود! لذا لازم است تولید کنندگان محترم در نظر داشته باشند که قبل از خرید و فروش هر کالایی در گیاهان دارویی این گونه موضوعات را پیش پیش طی کرده و صحبت های اولیه را انجام دهند. عدم رعایت این موضوعات چند عیب دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
وقتی شما به مشتری همیشگی خود در مورد فروش به لیمو صحبت میکنید و در اندازه مورد نیاز ایشان بار می فرستید و ایشان بعد از توزین آن به شما میگوید که مثلا ده کیلو کم است! این ادعا هرچند کاملا درست است ولی باعث ایجاد بی اعتمادی و سرد شدن فضای دوستانه میشود. من دوباره تاکید میکنم نه فروشنده و نه خریدار هیچ کدام در این مورد اشتباه نکرده اند و هر دو در گفته خود حق میباشند ولی باید بدانیم که مشکل از جای دیگر است و این مشکل باید قبل از معامله حل گردد.
علت افت وزن گیاهان دارویی مربوط به گیاهانی می باشد که دارای اسانس و ترکیبات فرار می باشند و مطمئنا این افت وزن در گیاهانی با ترکیبات غیر فرار بسیار کمتر می باشد و اصلا قابل اندازه گیری نمی باشد. در مسیر ۱۵۰۰ کیلومتر مبدا تا مقصد دمای هوا، دمای داخل کانتینر، سرعت باد و سطح برخورد گیاه دارویی با هوا در افت وزن تاثیر مستقیم دارد و بایستی بدانیم این اثر غیر قابل اغماض می باشد و صد در صد با ابزار ساده ای قابل اندازه گیری و اثبات می باشد.
مهندس عادل پور از دوستان و کارشناسان خبره در زمینه گیاهان دارویی و زراعت به لیمو پیشنهادی در مورد کاستن این اثرات دادند که قابل تامل و عملیاتی کردن است. ایشان فرمودند که میشود با استفاده از کیسه های عایق دما و جریان هوا از میزان این افت وزن کاست! هرچند این ایده بسیار عملیاتی و اثر گذار می باشد ولی بایستی کلیه جوانب آن را ارزیابی کرد مثلا باید بررسی کرد و دید که آیا با هزینه های اضافه در مرحله بسته بندی میتواند فروش و تولید این محصول را توجیه کرد یا نه!
لذا در بخش آخر عرایضم از تمامی تولید کنندگان و خریداران محترم تقاضا دارم قبل از خرید هر محصولی دو نکته را مد نظر داشته باشند. یا تولید کننده قبول کند که وزن بار در محل مقصد اندازه گیری شود که بیشتر عرف همین موضوع می باشد یا اینکه خریدار خود با حضور در محل انبار مستقیما خود بار را وزن کرده و ان را خریداری کند. که در این صورت باز باید تولید کننده قبول کند که بار بعد از یک هفته الی ده روز و وزن کشی دوباره بعد از خرید منتقل گردد. درا ین صورت سوء تفاهامات رفع گشته و هر دو طرف از این معامله خشنود و راضی میشوند. صد البته خداوند متعال نیز از این موضوع راضی و خشنود میگردد.
ریشه:
استویا دارای ریشه فیبری، رشته مانند و چند ساله است. ریشهها عمیق نیستند و در سطح زمین پخش میشوند و تنها بخشی است که دارای مواد شیرین کننده نیست. ریشه های نرم اطراف خاک سطحی و ریشههای ضخیمتر در مناطق عمیقتر جمع شدهاند.
ساقه:
ساقه ی استویا یک ساله، مستقیم، باریک و نیمه چوبی و با تمایل به خم شدن میباشد. معمولا از ساقه گیاه اولیه تولید ساقه ثانویه تولید میشود. این ساقهها با سرد شدن هوا خشک شده و در سطح خاک از بین میروند ولی سال بعد دوباره رشد میکنند. ساقهها، شاخهها و برگها به رنگ سبز میباشند و روی آنها با موهای بسیار ریز، نازک و کوتاه پوشیده شده است.
برگ
استویا دارای برگ های ساده، متقابل و به ندرت متناوب است و برگها اغلب دارای دمبرگ هستند. استویا دارای برگها کوچک، نوک تیز، کشیده، دندانهای و شیرین میباشد. برگها اولین اندام فتوسنتزی هستند که پس از جوانهزنی بذر از میان لپهها خارج میشوند.
گل
استویا گیاهی خود ناسازگار است و احتمالا توسط حشرات گردهافشانی میشود. گلها کوچک و سفید بوده و دارای دهانه بنفش کمرنگ هستند. گلها کامل، کوچک و سفید رنگ هستند. در گل آذینهای کوچک تعداد ۲ تا ۶ گل به وجود میآید. گل آذینها در خوشههای باز آرایش یافتهاند و هر گیاه بیشتر از یک ماه گلهایش را حفظ میکند. گردههای این گلها میتوانند کاملا آلرژیزا باشند.
بذر
بذرها به علت داشتن آندوسپرم کوچک بسیار سبک هستند و به دلیل دارا بودن پرزهای قابل توجه، توسط باد پراکنده میشوند. ازدیاد استویا در طبیعت از طریق بذر صورت میگیرد ولی قدرت زنده ماندن بذر بسیار کم است و در صورت جوانه زنی گیاهان حاصل دارای تنوع بالایی خواهند بود.
خصوصیات گیاهشناسی:
به لیمو درختچه ای است پایا، خزان کننده ، با ارتفاع ۵/۰ تا ۲ متر . از مشخصه های این خانواده و این گیاه میتوان به ساقه های ۴ گوش ،میوه سفت و پرچمهای ۴ تایی که ۲ به ۲ بوده یعنی (دی دینامند) اشاره نحوه ، برگهای این گیاه ساده و فراهم و خشن بصورت مجتمع ۲ تا ۴ برگ بوده. گلهای کوچک که از خارج سفید و از داخل آبی مایل به بنفش است، گل آذین در منابع خوشه ای ، گرزن و حتی سنبله ذکر شده است. این خانواده با خانواده ی روناس و نعناغ شباهتهایی دارد. جنس Lippia دارای ۲۲۰ گونه میباشد.. البته در برخی منابع گونه های این جنس را ۱۰۰ گونه معرفی کرده اند.
منشا و خاستگاه:
به لیمو بومی آمریکای جنوبی: شیلی، پرو و آرژانتین میباشد و اولین بار توسط اسپانیایی ها در سال ۱۷۸۴ میلادی از آمریکای جنوبی به اروپا آورده شد. این گیاه به نام پزشک گیاه شناسی بنام lippi که در حبشه به قتل رسید، نامگذاری شده است و citriodora به معنای شبه لیمو به خاطر بویش که شبیه لیمو است، نام نهادند
اکولوژی:
به لیمو گیاهی است مقاوم به سرما تا (۵-) درجه سانتیگراد که گاها تا (۱۶-) درجه سانتیگراد را در سمنان و کرج توانسته است تحمل کند). به آب و هوای ملایم و آفتابی و مصون از بادهای شدید نیاز دارد. در خاکهایی با بافت متناسب و عمیق و نیز در خاکهایی با زهکشی خوب، خشک و فقیر رشد میکند. اسیدیته مورد نیاز حدود ۷ است. زمان گلدهی از جولای تا آگوست یعنی از مرداد تا شهریور میباشد. در یخبندان پرطاقت است. در ایران آنرا میتوان در جنوب فارس، شمال هرمزگان، جنوب غربی استان مرکزی، شمال خراسان، جنوب مازندران، مرکز گلستان و شرق گلستان کشت دارد.
تکثیر:
جنسی: این گیاه به علت عدم جوانه زنی بذور، با بذر تکثیر نمیشود.
غیر جنسی: تکثیر غیر جنسی از طریق قلمه، خوابانیدن و پاجوش است. قلمه گیری یا خوابانیدن را میتوان از بعد از بهار در خزانه یا در صورت شرایط مساعد هوا در فضای آزاد انجام داد. البته قلمه گیری در اواخر پاییز توصیه شده که زمان مناسبی است و کاهش هزینه را در بر دارد، زیرا با یک پوشش پلاستیکی بستر قلمه گیری ابتدایی میتوان گیاه را تکثیر کرده و برای اول بهار به رشد مطلوب برسانیم. قلمه بعد از ۳ تا ۴ ماه از زمان قلمه گیری آماده انتقال به زمین اصلی است. زمان کاشت در زمین اصلی بعد از خطر یخبندان بهاره است که باید توجه داشت به لیمو به انتقال بسیار حساس است و بهتر است بعد از گلدانی کردن و یا داشتن امکانات بعد از یکسال از قلمه گیری آنها را به زمین اصلی منتقل کنیم. تعداد قلمه های مورد نیاز با توجه به فواصل کشت که اشاره خواهد شد، بین ۱۷۰۰۰ تا ۶۲۵۰۰ قلمه میباشد
کاشت:
به لیمو به عنوان یک گیاه دارویی- معطر و زینتی کشت میشود. نیاز اصلی غذایی ۲۰۰-۱۵۰ کیلوگرم کود ازته، ۳۰۰-۲۵۰ کیلوگرم کود فسفر و ۱۰۰-۸۰ کیلوگرم در هکتار کود پتاس میباشد که کودها را قبل از کشت به خاک افزوده و شخم میزنیم. فواصل کشت در اسلونی با بهترین مواد موثره cm ۴۰*۴۰ توجیه شده است که در هر ۱۰۰ متر مربع میتوان ۸/۱۱ کیلوگرم برگ خشک و ۳/۱۱۹ میلی لیتر اسانس به دست آورد که با این فواصل حدود ۶۲۵۰۰ قلمه نیاز میباشد. اما در کشت مکانیزه و استفاده از حداقل ادوات کشاورزی و تحقیقات دیگر فواصل کشت ۱۲۰-۵۰*۸۰-۴۰ در نظر گرفته اند که قلمه مورد نیاز حدود ۱۷۰۰۰ تا ۳۱۵۰۰ قلمه است. سیستم آبیاری را بصورت فارو، قطره نیمه متحرک انجام داد.
داشت:
نیاز آبی گیاه با توجه به فاکتورهای نیاز آبی بین ۵-۱۰ روز اعلام کرده اند. به لیمو به غرقابی شدن نسبتا حساس ا ست. بیماری خاصی برایش گزارش نشده است ولی دوآفت کنه هنگام نگهداری در گلخانه گزارش شده است. در پاییز بعد از برگ ریزان بهتر است گیاه از ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر طوقه، هرس شود. در زمستانهای سرد برای جلوگیری از سرما زدن ریشه و گیاه بایستی روی اندام گیاهی را با برگ و کاه و کلش کاملا بپوشانیم.اگر گیاه دچار سرمازدگی شد، با آبیاری و کوددهی مناسب و به موقع میتوان امیدوار به جوانه زنی تاخیری گیاه بود.
برداشت:
برداشت به لیمو را در سال میتوان ۲ تا ۳ بار انجام داد. در ماههای خرداد، مرداد و مهر که تعداد دفعات برداشت با توجه به شرایط تغییر میکند. بیشترین مواد معطر گیاه در زمان گلدهی است و برداشت از برگهای بالایی بهتر است صورت گیرد. برگها را باید در هوای آفتابی که بیشترین اسانس و عدم وجود شبنم است، برداشت نمود. برگها در هنگام جمع آوری نباید پاره شود. برگها را برای نگهداری در انبار بایستی حداکثر در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد خشک کرد. در هر ۱۰۰ گرم برگ خشک از ۸۱/۰ تا ۱۹/۱ میلی متر اسانس بدست آمده بود. عملکرد برگ خشک در هکتار برابر ۱۲۰۰ کیلوگرم است. به علت هرس کلی گیاه، میتوان به خوبی گیاه را تا ۸ و ۹ سالگی برداشت اقتصادی نمود، البته تحقیقی در دست نیست. از هر ۱۰۰ کیلوگرم برگ خشک به مقدار معادل ۵۱۰ گرم اسانس بدست می آید.