اشکال و خواص به لیمو

فراورده های گیاه:

از فراورده های به لیمو موجود در بازار آن می توان به چای ورون (وربن) یا چای جادویی یا چای آرامبخش اشاره کرد، که از بهترین نوشیدنی های روی زمین است. در تابستانها، چای سرد به لیمو با یخ و همراه چند شاخه نعناع، نوشیدنی خوش طعم و نشاط انگیزی را تشکیل می دهد. برگهای تازه این گیاه رایحه ی لیمو را به نوشیدنیهای تابستانی و سالادهای میوه می دهند و می توانند جانشین خلال لیمو در تهیه سسها و شیرینی باشند. برگهای تازه ی گیاه که سخت و محکم هستند درابتدا طعم صابون را دارند، از اینرو باید چند ساعت پیش از مصرف برگها بریده و جدا شوند.

اشکال مصرف:

۱-    دارویی:

گیاه خشک- تازه، چای کیسه ای و شربتی به نام به لیمو خالص در مراکش.

۲-    آرایشی:

 ادکلن- استحمام با این گیاه- رفع خستگی چشم. اکنون کرم آبرسان و رطوبت دهنده ای به نام  Verbena hydrolates در اسپانیا به قیمت ۱۲ دلار ساخته شده است که کرم آرایشی است.

۳-    نوشیدنی ها:

نوشیدنی های مطبوع به عنوان هضم کننده غذا

برخی برگ های به لیمو را به صورت اسفناج می پزند. همچنین به صورت چاشنی در سالاد و سالاد میوه ای بکار می رود .

خواص:

آرامبخش، کاهش دهنده فشارخون، تقویت حافظه ومعده، خواب آور در شب، تب بر، شستشو دهنده کلیه، ضد سرماخوردگی، تشنج، نقرس، رماتیسم، سردرد، و سرگیجه، ناراحتی های عصبی، میگرن، غلظت خون، آسم، اسهال، سینوزیت، صدای گوش و خستگی بدن

برگ ها و پیکر رویشی تازه ی این گیاه حاوی اسانسی می باشند که بوی لیمو می دهد و آنچنان عطر دلنشینی دارد که همیشه به عنوان یک گیاه معطر در باغ های سلطنتی اسپانیا کشت می شده است.

برگ به‌لیمو دارای 9/0 تا 5/1 درصد اسانس لوژیر می باشد. برخی منابع میزان اسانس را تنها 5/0 درصد گزارش کرده اند. از هر 100 کیلوگرم برگ گیاه به‌لیمو، حدود 510 گرم از این اسانس به دست می آید که با اسانس مرکبات مخلوط می-شود.

اسانس به لیمو سبک تر از آب بوده، رنگ آن زرد مایل به سبز روشن و با بویى مشابه لیمو است. نحوه اسانس گیری این گیاه تقطیر با بخار آب می باشد.

ترکیب اصلی اسانس سیترال می باشد و سایر اجزای اسانس آن عبارتند از: لیمونن، کارون، لینالول، ژرانیول و ...

ترکیبهای عمده شناسایی شده در برگ گیاه به لیمو عبارتند از :

Limonene – cineole – geranial – neral – spathulenol – caryophllene oxide

و ترکیبهای عمده شناسایی شده در گل عبارتند از :

Limonene – cineole – geranial – neral - spathulenol – caryophllene oxide -  neryl acetate

(مقدار اسانس موجود در گل از برگ کمتر است).

مشخصات گیاه شناسی

به لیمو درختچه ای است خزان پذیر از خانواده ی شاهپسند که ارتفاع درختچه این گیاه 5/1 تا 2 متر بوده که گاهی بیشتر هم می شود. ارتفاع این گیاه به 3 تا 5 متر نیز می رسد. این گیاه دارای ساقه دراز، زاویه دار و منشعب می باشد.

نام علمی این جنس به افتخار دکتر اوگوست لیپی جهانگرد فرانسوی که به آمریکای جنوبی مسافرت نموده و این نبات را به خود به اروپا برده، گذارده شده است.

جنس Lippia  دارای بیش از 200 گونه است که در این بین L.citriodora  دارای اهمیت ویژه ای می باشد.

برگ های این گیاه به صورت کشیده و به رنگ سبز کمرنگ دیده می شوند و بصورت دسته های سه تایی بر روی ساقه قرار می گیرند. برگهای ساده سرنیزه ای به طول ۷ تا ۱۰ سانتی متر با قاعده گره ای ، خشن، کامل ، فراهم ، مجتمع به تعداد 3 یا 4 تایی و به رنگ سبز روشن دارد .

گلهای به لیمو  به رنگ بنفش کمرنگ (ارغوانی رنگ پریده) بصورت گل آذین پانیکول (بصورت خوشه های باریک) در انتهای ساقه (گل آذین انتهایی) وجود دارند. گل های آن کوچک و دارای جامی دو لوبی است که از خارج سفید و از داخل آبی مایل به بنفش است مجموعه گلهای آن نیز ظاهر هرمی شکل در حول یک محور دراز بوجود می آورد. کاسه گل آن لوله ای شکل، منتهی به چهار دندانه باریک و جام گل آن مرکب از 4 لوب پهن است. چهار پرچم دارد که دو به دو مساوی است.

به لیمو حافظه را تقویت می کند

برای تقویت حافظه می توان از عرق به لیمو استفاده کرد، به لیمو با نام علمی Lipia citriodora درختچه ای است به ارتفاع ۵/۱ تا ۲ متر با ساقه های دراز، زاویه دار و منشعب، برگهای آن ساده، خشن و به طول …

برای تقویت حافظه می توان از عرق به لیمو استفاده کرد، به لیمو با نام علمی Lipia citriodora درختچه ای است به ارتفاع ۵/۱ تا ۲ متر با ساقه های دراز، زاویه دار و منشعب، برگهای آن ساده، خشن و به طول ۷ تا ۱۰ سانتیمتر در مجموعه های ۳ تا ۴ تایی به رنگ سبز روشن است. گل های این درختچه کوچک و دارای جامی است که از خارج سفید و از داخل آبی مایل به بنفش به نظر می رسد. مجموعه گل های آن نیز ظاهر هرمی شکل در حول یک محور دراز بوجود می آورد. کاسه گل آن لوله ای شکل، منتهی به ۴ دندانه باریک و جام گل آن مرکب از ۴ بخش پهن است.

به لیمو در نواحی مختلف کشور پرورش می یابد و برگ و سرشاخه گلدار آن اثرات دارویی دارد.

برگ و سرشاخه گلدار این گیاه اثر مقوی بر معده دارد و برای رفع دردهای عصبی و پایین آوردن درجه حرارت بدن در بیماریها بسیار مفید است.

برگ این گیاه در رفع تپش قلب، سردردهای یک طرفه، سرگیجه، حالات عصبی و خستگی های روحی بسیار مفید است.

به لیمو برای تقویت معده در ردیف بهترین داروها قرار می گیرد که برای این منظور بهتر است همیشه به صورت دم کرده مانند چای مصرف شود.

چای به لیمو از یک قاشق غذاخوری از برگ های آن با دو لیوان آب سرد به همراه مقداری نبات تهیه می شود.

افت وزن به لیمو

گیاه دارویی به لیمو را تقریبا همه فعالین در حوزه گیاهان دارویی می شناسند. همچنین مطمئنا در مورد این گیاه و ارزش دارویی آن  اطلاعات کافی را دارند. در این مقاله میخواهم در مورد اتفاقاتی که در مرحله برداشت، فروش همچنین حمل و نقل این گیاه رخ میدهد کمی صحبت کنیم و از جزئیات آن شما را نیز مطلع کنیم.

گیاه دارویی به لیمو از جمله گیاهان وارد اتی از مناطق گرمسیری قاره امریکا می باشد. این گیاه نیازمند شرایط مناسب برای رشد و تولید اندام رویشی می باشد. از جمله این شرایط دما می باشد. بر اساس آزمایشات و تحقیقات مزرعه ای مشخص شده است که تحمل دمایی گیاه داروییبه لیمو از تیره شاهپسند حداکثر ده درجه زیر صفر می باشد و در دمای سردتر ریشه گیاه از بین رفته و خشک می شود. این خشک شدن دائمی می باشد و از آنجایی که گیاه قبل از گل دهی و رسیدن گل و بذر برداشت می شود لذا نمیتوان انتظاری از آن برای رشد از طریق بذر در سال آینده داشت. به همین علت است که قبل از کشت هر گیاه دارویی بالاخص به لیمو شرایط آب و هوایی رو به صورت دقیق و میانگینی از دمای کمینه ده ساله بررسی می کنند. در هر صورت اجرای دقیق و درست طرح کشت و کار گیاهان دارویی مستلزم دانش کافی و تجربه موفق می باشد.

موضوع بحث ما در مورد وزن  برگ گیاه دارویی به لمیو می باشد. موضوعی که اخیرا ذهن مرا مشغول خود کرده بود و میتوانم به جد بگویم که نمیشود از کنار آن به راحتی و بدون توجه گذشت. برای روشن شدن آن مثالی می زنم. کشاورزی در شهر شیراز تولید کننده به لیمو می باشد و از این راه درآمد خود و خانواده را تامین می کند. در این رستا بعد از برداشت اقدام به جدا کردن رگ و ساقه و خشک کردن در شرایط استاندرد می کند و بعد از مرحله خشک کردن بسته بندی و فروش از مراحل دیگر این فعالیت تولیدی می باشد. کشاورز فردی بسیار قانونمند و متعهد به اخلاق اقتصادی و بازاری می باشد و بخاطر مثلا مقداری پول بیشتر اقدامات خلاف خلاقی مرتکب نمیشود. پس از این جهت اعتماد و اطمینان داریم. من به عنوان خریدار بار به لیمو در تماسی از ایشان سیصد کیلو برگ خالص و درجه یک به لیمو سفارش میدهم و پول آنرا از قرار فی کیلویی شصت هزار تومان می پردازم. معمولا ما ایرانیان در معاملات خود از قدیم الایام رسم جوانمردی را داشته و هنوز هم رعایت اصول آن را میکنیم. یعنی وقتی جنسی می فروشیم سعی میکنیم مقداری بیشتر داده و خریدار را از عدم کم فروشی خود راضی کنیم. اما اتفاق جالب توجهی که در این میان می افتد این است که گیاه دارویی به لیمو رفتار متفاوتی از خود نشان میدهد. بدین صورت که بار سیصد کیلویی بنده در مقصد افت وزن نشان میدهد و این افت وزن از قرار همان قیمت خرید میشود حدود چهار صد هزار تومان یعنی بیش از شش کیلو کاهش وزن نشان میدهد. این مورد ده ها بار توسط دوستان فعال در حوزه تولید و خرید و فروش گیاه دارویی به لیمو به بنده گزارش شده است و از نظر استنادی هیچ شکی در این افت وزن وجود ندارد. اما اینکه این افت وزن از چه الگویی تبعیت میکند سوالیست که ذهن ما را به خود مشغول کرده است! و در تلاشم برای این رفتار قانونی استخراج و از آن جهت رفع همه سوء تفاهمات در معاملات عمده به لیمو استفاده کنیم.

نام این قانون را اصل افت وزن حمل و نقلی در گیاهان دارویی و اختصاصا در این مقاله قانون را اصل افت وزن حمل و نقلی به لیمو می گذارم تا با تکیه بر این قانون یا فرمول بتوانیم بین خریدار و فروشنده رضایت و اعتماد ایجاد کنیم. البته این قانون نیازمند حمایت از طرف فعالین در حوزه گیاهان دارویی می باشد در غیر این صورت مطمئنیم مشکلات زیادی ایجاد خواهد شد. بر اساس بررسی های صورت گرفته از نمونه های عملی و عینی خرید و فروش به لیمو در دو سال اخیر و گذشته که بصورت خلاصه وار در زیر توضیح داده می شوند فرمولی ارائه خواهیم داد.

با توجه به این اطلاعات متوجه میشویم که مسافت طی شده در شرایط آب و هوایی خشک و معمولی باعث افت وزن بار به لیمو میشود! لذا لازم است تولید کنندگان محترم در نظر داشته باشند که قبل از خرید و فروش هر کالایی در گیاهان دارویی این گونه موضوعات را پیش پیش طی کرده و صحبت های اولیه را انجام دهند. عدم رعایت این موضوعات چند عیب دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

وقتی شما به مشتری همیشگی خود در مورد فروش به لیمو صحبت میکنید و در اندازه مورد نیاز ایشان بار می فرستید و ایشان بعد از توزین آن به شما میگوید که مثلا ده کیلو کم است! این ادعا هرچند کاملا درست است ولی باعث ایجاد بی اعتمادی و سرد شدن فضای دوستانه میشود. من دوباره تاکید میکنم نه فروشنده و نه خریدار هیچ کدام در این مورد اشتباه نکرده اند و هر دو در گفته خود حق میباشند ولی باید بدانیم که مشکل از جای دیگر است و این مشکل باید قبل از معامله حل گردد.

علت افت وزن گیاهان دارویی مربوط به گیاهانی می باشد که دارای اسانس و ترکیبات فرار می باشند و مطمئنا این افت وزن در گیاهانی با ترکیبات غیر فرار بسیار کمتر می باشد و اصلا قابل اندازه گیری نمی باشد. در مسیر ۱۵۰۰ کیلومتر مبدا تا مقصد دمای هوا، دمای داخل کانتینر، سرعت باد و سطح برخورد گیاه دارویی با هوا در افت وزن تاثیر مستقیم دارد و بایستی بدانیم این اثر غیر قابل اغماض می باشد و صد در صد با ابزار ساده ای قابل اندازه گیری و اثبات می باشد.

مهندس عادل پور از دوستان و کارشناسان خبره در زمینه گیاهان دارویی و زراعت پیشنهادی در مورد کاستن این اثرات دادند که قابل تامل و عملیاتی کردن است. ایشان فرمودند که میشود با استفاده از کیسه های عایق دما و جریان هوا از میزان این افت وزن کاست! هرچند این ایده بسیار عملیاتی و اثر گذار می باشد ولی بایستی کلیه جوانب آن را ارزیابی کرد مثلا باید بررسی کرد و دید که آیا با هزینه های اضافه در مرحله بسته بندی میتواند فروش و تولید این محصول را توجیه کرد یا نه!

لذا در بخش آخر به لیمو عرایضم از تمامی تولید کنندگان و خریداران محترم تقاضا دارم قبل از خرید هر محصولی دو نکته را مد نظر داشته باشند. یا تولید کننده قبول کند که وزن بار در محل مقصد اندازه گیری شود که بیشتر عرف همین موضوع می باشد یا اینکه خریدار خود با حضور در محل انبار مستقیما خود بار را وزن کرده و ان را خریداری کند. که در این صورت باز باید تولید کننده قبول کند که بار بعد از یک هفته الی ده روز و وزن کشی دوباره بعد از خرید منتقل گردد. درا ین صورت سوء تفاهامات رفع گشته و هر دو طرف از این معامله خشنود و راضی میشوند. صد البته خداوند متعال نیز از این موضوع راضی و خشنود میگردد.

روش ازدیاد گیاه دارویی به لیمو به روش قلمه

ابتدا در اواسط فصل رویشی

شاخه­ های سالم و حدوداً ۱۵ سانتیمتری به لیمو را از گیاهان مادری جدا می­ کنیم.

بایستی از شاخه هایی استفاده کنیم که دارای برگ­ های سالم و بزرگ می­ باشند. این ویژگی

باعث افزایش بهره وری قلمه­ ها خواهد شد. شاخه­ های مورد نظر از زیر گره برگی جدا

خواهند شد. محل جدا کردن ساقه جهت قلمه زدن بسیار اهمیت دارد این عمل باعث افزیش

گیرایی و ریشه دهی به خاطر وجود مریستم­ های خفته ریشه زایی در زیر گره برگی می­ شود.

برگ­ های پایینی شاخه تهیه شده

از قلمه مادری  تا ارتفاع ۷ سانتیمتری هرس

می­ شوند.

گلدان­ ها یا بسترهای کشت از

خاک مرغوب پر شده و تا زمانی که از آب اشباع شوند مورد آبیاری قرار می­ گیرند.

ابتدا با وسیله­ ای میله مانند

یا انگشت حفره ­ای درون بستر کشت ایجاد کرده و شاخه­ های تهیه شده برای قلمه زنی

درون گلدان یا بستر کشت فرو برده می ­شوند. درون هر گلدان به قطر ۱۰ سانتیمتر دو

عدد قلمه و درون هر گلدان به قطر ۱۵ سانتی متری ۳ عدد قلمه جاگذاری می­ گردد. فاصله

حفره­ ها از همدیگر ۵ سانتیمتر می­ باشد.

بعد از گذاشتن  قلمه­ ها به کمک دست خاک اطراف قلمه را سفت کرده

یا می­ فشاریم.

بعد از جاگذاری قلمه­ ها پوشش

پلاستیکی را بر روی گلدان­ ها کشیده و آنها در مقابل نور غیر مستقیم قرار می­ دهیم.

این عمل جهت افزایش رطوبت محیط اطراف قلمه­ ها می­ باشد.

بسترهای حاوی قلمه­ ها هر روز

بایستی آبیاری گردنند. بدین منظور هر روز در زمان مشخصی پوشش پلاستیکی را کنار زده

و پس از آبیاری دوباره پوشش را ایجاد می­ کنیم. در سیستم­ های آبیاری قطره­ ای نیازی

به این کار نمی­ باشد. بهترین روش آبیاری برای ریشه­ دار کردن قلمه­ های به لیمو سیستم

میست یا مه پاشی می­ باشد.

رشد برگ­ های جدید در طول

مراحل رشد قلمه به لیمو نشان دهنده آغاز فعالیت ریشه ­زایی می ­باشد.

یک هفته بعد از ظهور اولین

برگ­ های به لیمو، پوشش پلاستیکی به صورت نیمه کنار زده می­ شود تا شرایط برای

سازگاری بیشتر قلمه­ های ریشه­ دار شده با شرایط رطوبی کم فراهم آید. دو هفته بعد از

ظهور اولین برگ­ ها کل پوشش پلاستیکی را کنار زده می­ شود.

در آخرین مرحله هر قلمه ریشه­ دار

شده به گلدان های ۱۵ سانتیمتری انتقال داده می­ شود و بعد از یک هفته یا کمی بیشتر

می­ توان گلدان­ها را به فضای آزاد انتقال داد.

آفات به لیمو در گلخانه

به لیمو گیاه بسیار حساسی می­ باشد. برگ­ های ظریف آن اغلب

مورد هجوم دو نوع آفت قرار می­ گیرد. پروانه سفید گلخانه و کنه تار عنکبوتی از

مهمترین آفات گلخانه­ ای گیاه به لیمو در گلخانه به شمار می­ آیند. مبارزه با هر

کدام از این آقات به دلیل حمله به بافت سبز برگ و کاهش کارایی فتوسنتز بسیار با

اهمیت و ضروری می ­باشد.

روش تکثیر گیاه دارویی به لیمو

۱-  ابتدا در اواسط فصل رویشی شاخه های سالم و حدوداً ۱۵ سانتیمتری به لیمو را از گیاهان مادری جدا می­ کنیم. بایستی از شاخه هایی استفاده کنیم که دارای برگ­ های سالم و بزرگ می­ باشند. این ویژگی باعث افزایش بهره وری قلمه­ ها خواهد شد. شاخه­ های مورد نظر از زیر گره برگی جدا خواهند شد. محل جدا کردن ساقه جهت قلمه زدن بسیار اهمیت دارد این عمل باعث افزیش گیرایی و ریشه دهی به خاطر وجود مریستم­ های خفته ریشه زایی در زیر گره برگی می­ شود.

۲-  برگ های پایینی شاخه تهیه شده از قلمه مادری  تا ارتفاع ۷ سانتیمتری هرس می­ شوند.

۳- گلدان ها یا بسترهای کشت از خاک مرغوب پر شده و تا زمانی که از آب اشباع شوند مورد آبیاری قرار می­ گیرند.

۴-  ابتدا با وسیله­ ای میله مانند یا انگشت حفره ­ای درون بستر کشت ایجاد کرده و شاخه­ های تهیه شده برای قلمه زنی درون گلدان یا بستر کشت فرو برده می ­شوند. درون هر گلدان به قطر ۱۰ سانتیمتر دو عدد قلمه و درون هر گلدان به قطر ۱۵ سانتی متری ۳ عدد قلمه جاگذاری می­ گردد. فاصله حفره­ ها از همدیگر ۵ سانتیمتر می­ باشد.

۵-  بعد از گذاشتن  قلمه­ های به لیمو به کمک دست خاک اطراف قلمه را سفت کرده یا می­ فشاریم.

۶-  بعد از جاگذاری قلمه­ ها پوشش پلاستیکی را بر روی گلدان­ ها کشیده و آنها در مقابل نور غیر مستقیم قرار می­ دهیم. این عمل جهت افزایش رطوبت محیط اطراف قلمه­ ها می­ باشد.

۷-  بسترهای حاوی قلمه­ ها هر روز بایستی آبیاری گردنند. بدین منظور هر روز در زمان مشخصی پوشش پلاستیکی را کنار زده و پس از آبیاری دوباره پوشش را ایجاد می­ کنیم. در سیستم­ های آبیاری قطره­ ای نیازی به این کار نمی­ باشد. بهترین روش آبیاری برای ریشه­ دار کردن قلمه­ های به لیمو سیستم میست یا مه پاشی می­ باشد.

۸-رشد برگ­ های جدید در طول مراحل رشد قلمه به لیمو نشان دهنده آغاز فعالیت ریشه ­زایی می ­باشد.

۹-  یک هفته بعد از ظهور اولین برگ­ های به لیمو، پوشش پلاستیکی به صورت نیمه کنار زده می­ شود تا شرایط برای سازگاری بیشتر قلمه­ های ریشه­ دار شده با شرایط رطوبی کم فراهم آید. دو هفته بعد از ظهور اولین برگ­ ها کل پوشش پلاستیکی را کنار زده می­ شود.

۱۰-در آخرین مرحله هر قلمه ریشه­ دار شده به گلدان های ۱۵ سانتیمتری انتقال داده می­ شود و بعد از یک هفته یا کمی بیشتر می­ توان گلدان­ها را به فضای آزاد انتقال داد.

آفات به لیمو در گلخانه

به لیمو گیاه بسیار حساسی می­ باشد. برگ­ های ظریف آن اغلب مورد هجوم دو نوع آفت قرار می­ گیرد. پروانه سفید گلخانه و کنه تار عنکبوتی از مهمترین آفات گلخانه­ ای گیاه به لیمو در گلخانه به شمار می­ آیند. مبارزه با هر کدام از این آقات به دلیل حمله به بافت سبز برگ و کاهش کارایی فتوسنتز بسیار با اهمیت و ضروری می ­باشد.